Uwagi:
1. Kurde. Muszę szczerze powiedzieć, że jestem bardzo zadowolony z projektu... tyle lat to rzeźbię, zmieniam, dodaję, ujmuję... powoli zacząłem tracić nadzieję na to, że w końcu dotrwam do satysfakcjonującego finiszu... i KLIK. W końcu zatrybiło!
A najśmieszniejsze jest, że przeważająca część tego, co różni obecną wersję od poprzednich, jest powrotem do napierwotniejszych koncepcji (np: akweny, cała aktywność na planszy w oparciu o wodzów, kontrola miast, duże bogactwo ludów i kart). Oczywiście, koncepcje te, nawet jeśli w zamyśle te same, zrealizowałem ostatecznie w nieco inny sposób - ale fakt jest faktem.
2. Rzymianie późno zbudowali flotę.
A potem bez walki oddali Kartaginie panowanie nad morzami. To wyszło trochę dziwnie.
Z drugiej strony, flota była Rzymianiom potrzebna do blokady portów w obleganych miastach (bez tego oblężenia nie posuwały się do przodu) - i ten cel realizowali.
Jak też pokazał czas, kontrola nad morzemi nie na wiele zdała się Kartaginie, która nie potrafiła (z drobnymi wyjątkami) sprostać Rzymowi na lądzie.
Jednak ostatni rok pokazał, jak niebezpieczne może być konsekwentne realizowanie strategii rajdów na Italię - zwłaszcza, gdyby Kartagińczycy wystarali się o sojuszników w amej Italii (np Samnitów, albo Galów). Powinno to dać Rzymowi do myślenia - na ile zaniechanie walki o morza było mądrą decyzją...
3. Sztormy.
Nierówno ułożyły się karty. Sztormy pojawiły się późno - kiedy pływali już właściwie tylko Kartagińczycy.
Wyszło więc inaczej, niż to znamy z historii. Inaczej, jednak prawdopodobnie.
Sam mechanizm sprawdził się - zarówno to, kiedy i jak wybucha sztorm oraz jego rozliczenie. Wysoka jakość marynarzy fenickich pokazała swą wartość (straty poniesione w wyniku sztormów były niewielkie w porównaniu do tego, co historycznie spotkao Rzymian).
4. Inwazje.
Nie miała miejsca inwazja na Afrykę - jakoś Rzym nie miał czasu. Nie zachęcał też brak panowania nad morzami.
Nie miała miejsca również inwazja Rzymu na Sardynie lub Korsykę, której się spodziewałem. Byli jednak Rzymianie zajęci gdzie indziej - nie było czasu tym razem na tą nagrodę.
Kartagińczycy prowadzili okrojoną kampanię w Iberii (za małą i o ograniczonym zasięgu by nazwać ją inwazją) - tak brutalnie przerwaną przez postrzelenie Hamilcara.
Mimo, że na Italskiej ziemi miało miejsce kilka bitew, nie można powiedzieć by ataki Kartagińzyków miały znamiona inwazji, jaką za kilkadziesiąt lat przeprowadzi Hannibal.
5. Sycylia.
To mnie bardzo cieszy - dając Graczom tak wielki świat do przemaszerowania, przepłynięcia i zdobycia, udało się jednocześnie zachować centralne miejsce Sycylii w zmaganiach. To była wojna o Sycylię, kropka.
Uważam, że mogły się tworzyć inne fronty (zresztą, Regulus takowy utworzył - podobnież Numidowie, z którymi Kartagińczycy prowadzili odrębną wojnę), jednak Sycylia wciąż znajdowała się w centralnym miejscu uwagi obu Mocarstw (a zwłaszcza Rzymu).
I to udało się oddać.
6. Mocarstwa.
Tu też jestem zadowolony. Czuć jest, że to Mocarstwa (w zestawieniu z innymi ludami i państwami). Czuć jest ich wytrwałość/odporność na pierwsze porażki.
Czuć jest też ich zmęczenie, jakie przychodzi z czasem.
Czuć też to, jak są różne. Niby podobne: republiki o podobnym zasięgu, podobnych zasobach pieniężnych i ludzkich... a jednak tak wiele szczegółów je różni.
7. Kartgina: Magonidzi vs Barkidzi
Do tego fajnie udało się przelać na zasady to, jak rozumiem podejście Kartaginy do wojny.
Określeń frakcji "Magonidów" i "Barkidów" nie należy tu brać dosłownie - to nie tyle konkretne rody, czy też konkretne osoby i ich popleniczicy. Nazwałem tak bardzo ogólne, abstrakcyjne frakcje reprezentujące pewien sposób myślenia Gerontów.
Kiedyś już o tym, szerzej pisałem.
Starałem się, by Gracz czuł, że inaczej się gra, gdy w Geruzji przeważają Magonidzi i Barkidzi - co się udało.
Starałem się również sprawić, by jedna frakcja nie była uznawana za jednoznacznie lepszą niż druga.
Muszę przyznać, że w tej partii bardzo starałem się, by to Barkidzi wzięli górę - co też się udało mniej więcej w połowie wojny. Pod koniec zmagań łapałem się jednak na tym, że z utęsknieniem spoglądałem na niektóre wydarzenia, których zagranie wymagało jednak dzierżenia steru przez Magonidów. Ostatecznie też, nie udało się przeprowadzić tego, do czego Barkidzi nadają się znacznie lepiej - to jest przeniesienia działań wojennych poza Sycylię i Afrykę...
8. Krótka kołderka.
We wcześniejszych odsłonach projektu zdarzały się sytuacje, w których któraś ze stron posiadała Punkty Operacyjne, z którymi nie bardzo było co zrobić (miewam tak czasem również w innych grach). Uważam, że taka sytuacja dyskwalifikuje grę - i był to powód mojego największego roczarowania Hydrą.
No więc, udało się temu zaradzić.
Przez całe 24 lata wojny, PO było albo za mało albo "na styk". Tyle ambitnych planów (chocby wspomniane wyżej żeglowanie Rzymian na Sardynię, czy Kartagińsko-Galijski sojusz) wzięło w łeb z braku czasu albo przerwy w działaniach wojennych.
Braku czasu! W wojnie, która trwała 24 lata
. Dobre...
9. Przerwy operacyjne.
W końcu udało się je dobrze wycyrklować - kiedy następują, co dają.
Efekt historyczny i wygodny (przyspiesza rozgrywkę).
10. Czas gry.
Poza tym, że grałem aż miesiąc (niewiele miałem okazji by zasiąść nad planszą), realnego czasu z grą spędziłem około 12-15 godzin.
Odliczając brak wprawy (stosunkowo często musiałem zaglądać do zasad - bo mieszają się mi ze starymi wersjami) chwile zachwytu nad urodą bloczków (:P), robienie zdjęć i notatek (balansowanie kart), podejrzewam że pełna partia powinna potrwać około 10 godzin. To się jeszcze okaże po kilku kolejnych.
Jest więc dłużej, niż miałem to w pierwotnym zamyśle...
Jednak muszę powiedzieć, że mi to odpowiada - 23 letnia wojna rozegrana w 2 godziny, nie dałaby tego poczucia... no, długości.
W tej chwili pierwsza przeprawa Rzymian na Sycylię, pierwsze bitwy, starania o sojusz z Syrakuzami - wydają mi się zamierzchłą przeszłością. I to jest fajne uczucie
.
11. Bitwy.
Ogólnie, bitwy nie są toczone zbyt często - jak na tak wiele lat wojny, nie było ich wiele. Jest tak dlatego, że unikniecie bitwy na lądzie jest stosunkowo łatwe, na morzu zaś automatyczne. Ta prosta zasada bardzo uhistorycznia rozgrywkę - sprawia też, że bitwy toczone są faktycznie tam i wtedy, gdy ma to znaczenie.
W sumie, w wielu grach wkurza mnie toczenie dziesiątek niewielkich, nieznaczących potyczek tylko dlatego, że wojska stojące na jednym polu muszą ze sobą walczyć.
U mnie tak nie jest.
Bardzo, bardzo fajnie udały mi się bitwy lądowe. Jest w nich dużo chromu, wyniki i straty są realistyczne. No kurde, fajnie.
Bitwy morskie przez długi czas spędzały mi sen z powiek - bardzo chciałem ująć osobno marines i floty, tak by oddać abordaże, rzymskie Kruki czy też inną budowę okrętów obu Mocarstw. Udało się
. Mam co prawda poczucie, że bitwy w tej partii były trochę na jedno kopyto (tj. kosztowne zwycięstwa Kartaginy), jednak wynikało to głównie z tego, że Kartagińczycy nie godzili się na bitwę bez posiadania przewagi - czuli respekt
.
12. Oblężenia.
Ostatecznie, wyszły super
. Skalibrowany mechanizm Side Effectów jest prosty jak budowa cepa, dostarczając przy tym różnorodnych, zaskakujących, ciekawych i historycznych efektów. Pamiętam, że szczena mi opadła, gdy dopiero co powołany Hamilcar dostał strzałą podczas blokady jakiegoś tam miasta w Iberii... Poza tym, że było to mega wirytujące, to było też zaje...ste ;D.
Trochę martwią mnie jednak szturmy. Te, miały być (historycznie) trudne i krwawe.
W końcu wojny (pamietne lata 243-242) miało miejsce kilka szturmów na miasta i wszystkie one zakończyły się sukcesem.
Fakt, nie było łatwo, było krwawo, zaś atakujący dysponowali bardzo dużymi siłami... - jednak zmartwienie pozostało. To jeszcze mam do przemyślenia/kalibracji.
13. Karty.
Kart jest, przede wszystkim, dużo (około 145).
Deck jest wspólny dla obu graczy, nie jest podzielony na okresy - z tym wyjątkiem, że pewna pula kart (około 20) jest oznaczona jako startowa.
Dodatkowo, każde z Mocarstw posiada po 8 własnych kart Mocarstwa.
Wydarzenia na kartach nie są... jak to nazwać... nie ma wydarzeń niezbędnych. Oczywiście są takie, które pomagają bardziej i mniej, jednak nie ma sytuacji, w której jedna ze stron musi koniecznie zagrać wydarzenia X, Y i Z... bo inaczej przegra.
U mnie wydarzenia dodają chromu, różnorodności. Czasem potrafią zamieszać, a czasem są niezagrywalne z uwagi na ich sytuacyjność.
Wprowadzają jednak koloryt i różnorodność, co cieszy.
14. Wydarzenia niezależne.
To stosunkowo świeży koncept - i bardzo fajnie się sprawdził.
Na części z kart (u mnie są one zieloną czcionką) znajdują się wydarzenia niezależne - Gracze nie mogą ich w żaden sposób aktywować (kartę mogą wykrozystać jedynie na politykę lub PO).
Co jakiś czas, gdy w grze pojawi się odpowiedni Side Effect, gra zmusza Graczy do odkopania pierwszej od wierzchu "zielonej" karty na stosie kart odrzuconych i wprowadzenie jej wydarzenia w życie.
Wiecie... chodzi tu o wszelkiego rodzaju susze, bunty niezależnych plemion, choroby wodza, wulkany... Efekt jest świetny, bywa zaskakująco bolesny, a przede wszystkim jest o niebo bardziej historyczny od rozkminki gracza typu "
dobra, to teraz zagram mu trzęsienie ziemi, potem plagę szarańczy, a potem wchodzę tam armią".
Dodatkowym plusem jest fakt, ze takie wydarzenie nie jest tak zupełnie zaskakujace (gracze wiedza co czycha na nich w stosie kart). Wytłumacz to sobie jako znaki lub pogloski o potencjalnie nadchodzacych wydarzeniach (dymiaca Etna, zaslyszane wiesci o potencjalnym najezdzie piratow etc)
15. Polityka i ludy niezależne.
W tej rozgrywce miało to marginalne znaczenie.
Nieudane stworzenie frontu Galijskiego przez Kartaginę,
przerwana postrzeleniem Hamilcara budowa sojuszu plemion Iberyjskich,
niewielka wojna z Numidami pod koniec zmagań,
no i oczywiście Syrakuzy.
Większa część ludów niezależnych trzymała się od wojny z daleka.
Oczywiście inaczej sprawy się miały z ludami zależnymi obu Mocarstw - w tym przypadku "ruch" w interesie był adekwatny
.
16. Wodzowie.
Centralne umiejscowienie, adekwatny wpływ na bitwę (może mógłby być nieco większy), duża róznorodność.
Możliwość wzrostu umiejętności dowódczych wśród wodzów nierzymskich (odzwierciedla coraz większą biegłość dowodzenia armią oraz jej rosnące zgranie), coroczne wybory nowych konsulów i pretora w Rzymie.
Koncept stary, ale potwierdził swoją wartość. Jest też obecnie nieco mniej "fiddly"
.
17. Cel i drogi do zwycięstwa.
Zwycięstwo w grze należy rozpatrywać wielowymiarowo.
Po pierwsze i bez wątpienia, Mocarstwa toczyły tą wojnę o Sycylię. Jednak Sycylia nie może nam przesłaniać szerszego obrazu.
A szerszym obrazem jest przetrwanie obu miast-stolic. Pierwsza Wojna Punicka była pierwszą rundą większego meczu, który jak wiemy, ostatecznie doprowadził do zniszczenia Qart Hadast.
Wojna, którą przedstawiam, nie jest więc tylko wojną o Sycylię - zajęcie lub nie tej wyspy nie ma ostatecznego wpływu na to, które z miast zostanie zniszczone za 100 lat.
Gracz zmuszony jest więc jednocześnie do kilku rzeczy:
a) walczyć o Sycylię, bo tak mu nakazuje jego Senat tu i teraz,
b) zamęczać Przeciwnika (to niewątpliwie była wojna na zamęczenie), aby to on pierwszy odpuścił, zaprzestał walki, wycofał się. Jesto to trudne, ale niezbędne do zakończenia gry - trzeba pozbawić Mocarstwo Przeciwnika Woli Walki,
c) budować potęgę swojego Mocarstwa (odzwierciedlają to punkty), aby powiększyć swoje szanse w kolejnych rundach tych tytanicznych zmagań.
Jak potoczyłaby się druga Punicka, gdyby po pierwszej Kartagina zachowała Sardynię, Sycylię i Korsykę?
A gdyby jeszcze ludy południowej Italii uniezależniły się od Rzymu?
To, jak wiele ziem i ludów obejmuje plansza, ma swój cel - starałem się ująć wszystkie możliwości, jakie posiadały oba Mocarstwa by "wygrać tą grę".
Ogólnie, Kartagina ma trudniej - można powiedzieć, że jest na musiku (nie bez powodu, historycznie przegrała).
Trudność ta wynika z niezrozumienia swojego przeciwnika (głównie w odniesieniu do celu b)).
Dotychczasowi przeciwnicy Kartaginy nie byli zdolni do długotrwałej wojny - albo tracili swoją jedyną armię, albo kończyły się im pieniądze na wojsko (państwa hellenistyczne), albo cierpliwość i zgoda miedzyplemienna (barbarzyńcy). Kartagina miała zaś środki na to, by przeczekać czas "burzy" w umocnionych miastach, wsparta silną flotą - po czym negocjować lub kontratakować. Działało to kilkaset lat i pozwoliło Qart Hadast na stworzenie imperium...
Rzym jednak taki nie był. Rzym nie pertraktował z nikim, kogo pierwej nie rzucił na kolana. Był też przy tym odporny na stratę armii i kolejnej armii... i kolejnej.
Gerontowie z Miasta Kupców nie rozumieli charakteru tych, z ktorymi się mierzą i nie mieli pomysłu na to, jak pokonać Rzymską Hydrę.
Pomysł miał, kilkadziesiąt lat później Hannibal - i niewiele mu zabrakło do osiągniecia celu.
A może Gracz zdoła przeprowadzić to szybciej? :>
Chyba tyle uwag.
Pozostało mi podliczyć, ile właściwie bitew stoczyły Mocarstwa podczas wojny - ciekaw jestem jak blisko/daleko jestem od historii (historycznie miały miejsce 5 znacznych bitew lądowych i 5 morskich).
pozdr,
farm
Chcesz pokoju, szykuj się do wojny...
