Nowy Korczyn - miasta znaczne, które podupadły w XVII wieku

Od upadku starożytnego Rzymu do upadku Konstantynopola.
Awatar użytkownika
gocho
Sous-lieutenant
Posty: 381
Rejestracja: środa, 26 maja 2010, 11:44
Lokalizacja: Szczecin
Has thanked: 80 times
Been thanked: 54 times
Kontakt:

Nowy Korczyn - miasta znaczne, które podupadły w XVII wieku

Post autor: gocho »

Ciekawe wpisy o ostatnich książętach mazowieckich i wzrostu znaczenia Warszawy w XVI wieku
https://strategie.net.pl/viewtopic.php? ... 94#p431594

przypomniały mi dla odmiany to co opowiadał mi brat podczas wycieczek krajoznawczych po obecnych wiosko-miastach województw Małopolskiego, Świętokrzyskiego i Kieleckiego
te wszystkie malutkie obecnie mieścinki do tysiąca mieszkańców były w okresie średniowiecza, kiedy korzystały z bliskości stołecznego Krakowa oraz np. ważnej drogi na Sandomierz, dość znaczącymi miastami.
Jednym z takich ważnych miast, które potem zaliczyły spektakularny upadek znaczenia był

Nowy Korczyn
gdzie odbywały się sejmiki generalne dla Małopolski, niezwykle ważny od czasów Władysława Jagiełły do XVI wieku
przepraszam, że za wikipedią ale historia ciekawa:
Początki Nowego Korczyna
Pierwotnie osada handlowa położona na szlaku prowadzącym z Krakowa na Ruś Kijowską. W 1258 książę Bolesław Wstydliwy lokował tu miasto, nazwane dla odróżnienia od sąsiedniego Korczyna (obecnie Stary Korczyn) Nowym Miastem Korczynem. Przywilej dany został Hince, synowi Henryka – wójtowi nowomiejskiemu[8]. Dokument lokacyjny Nowego Miasta stał się wzorem dla niektórych miast założonych później. Na prawie korczyńskim (ius Corcinense) lokowany był m.in. Skaryszew. Rok przed lokacją miasta książę Bolesław, wraz ze swoją żoną Kingą, ufundowali w Korczynie klasztor oo. franciszkanów. Położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Krakowa na Ruś, oraz z węgierskich Koszyc do Sandomierza przyczyniło się do szybkiego rozwoju miasta. Bliskość dworu książęcego, który często tu przebywał, a także położenie w pobliżu dwóch spławnych rzek (Nidy i Wisły) sprawiało, że osiedlali się tu kupcy i rzemieślnicy.

W 1300 wojska ruskie zniszczyły klasztor i miasto. Spaleniu uległ między innymi drewniany zamek książęcy. Na jego miejsce w połowie XIV wieku, król Kazimierz III Wielki wzniósł zamek królewski, który stał się jedną z najważniejszych siedzib monarszych w Polsce[9]. Miasto zostało otoczone obronnymi murami i zabezpieczone dodatkowo sztucznie utworzonym jeziorem Czartoria. Na nowokorczyńskim zamku przebywał często dwór królewski. Dzięki centralnemu położeniu w Małopolsce Korczyn stał się miejscem zjazdów politycznych i zgromadzeń szlacheckich. W mieście rozwijały się handel i rzemiosło. W 1383 przebywał tu przez pewien czas, naradzając się ze swoim stronnikami, książę mazowiecki Siemowit IV, który poprzez małżeństwo z Jadwigą pragnął zdobyć koronę Polski.

Do 2. połowy XIX w. miejscowość nosiła nazwę Nowe Miasto Korczyn. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[10].

Rozkwit miasta
Podczas panowania Władysława Jagiełły zamek w Nowym Korczynie był ulubioną rezydencją tego monarchy, który przebywał w nim w sumie 83 razy[11]. W 1404 odbył się tu zjazd rycerstwa Korony zwołany przez Władysława Jagiełłę. Celem zjazdu było ustalenie podatku na wykupienie z rąk krzyżaków ziemi dobrzyńskiej. 14 sierpnia 1409 Jagiełło przyjął w Korczynie posłów krzyżackich, którzy wręczyli mu akt wypowiadający wojnę Królestwu Polskiemu (wielka wojna z zakonem krzyżackim). W 1438 w Korczynie miał miejsce walny zjazd, na trakcie którego obradowano w sprawie przyjęcia przez króla Władysława korony czeskiej. Ostatecznie koronę przyjęto, ale dla królewskiego brata Kazimierza. 25 kwietnia 1438 sprzeciwiający się sojuszowi z czeskimi husytami kardynał Zbigniew Oleśnicki zawiązał w Korczynie konfederację.


W 1439 w Nowym Mieście Korczynie zawiązano z kolei konfederację polskich husytów pod wodzą Spytka z Melsztyna. Konfederacja ta skupiła opozycję przeciwną faktycznym rządom Oleśnickiego w Polsce. Kardynał przebywał w tym czasie z małoletnim królem Władysławem na nowokorczyńskim zamku.


Wojska husyckie zebrały się w pobliskim Piasku Wielkim, skąd wyruszyły w kierunku Nowego Miasta. Konfederaci zatrzymali się na zakolu Nidy pod Grotnikami. Spytko zamierzał umocnić się tu taborem na wzór czeski, jednak nie zdążył się przygotować. 4 maja 1439 wojska królewskie pod dowództwem kardynała rozbiły konfederatów w bitwie pod Grotnikami.


W 1461 król przyjął w Korczynie poselstwa od Jerzego z Podiebradów, chana tatarskiego oraz margrabiego branderburskiego. W 1465 zjazd szlachty małopolskiej i delegatów wielkopolskich obradował tu w sprawie środków na prowadzenie wojny z Krzyżakami. W czasie zjazdu uchwalono także statut nowokorczyński. W 1470 Kazimierz Jagiellończyk przyjął w Korczynie legata papieskiego oraz Rafała Leszczyńskiego, przybywającego z misją od cesarza Fryderyka III. 9 października 1479 wielki mistrz krzyżacki Martin Truchsess von Wetzhausen złożył na zamku w Korczynie hołd lenny polskiemu królowi.

Tradycja zjazdów rycerskich sprawiła, że w Nowym Mieście Korczynie odbywały się sejmiki generalne Prowincji Małopolskiej. Na trzy tygodnie przed sejmem walnym zbierali się tu posłowie i senatorowie z województw: sandomierskiego, lubelskiego, krakowskiego, wołyńskiego i podolskiego, aby porównać i połączyć uchwały i żądania sejmików wojewódzkich i ziemskich. Miasto było siedzibą starostwa grodowego, jednego z sześciu w województwie sandomierskim. W Korczynie od przełomu XIV i XV w. aż do upadku I Rzeczypospolitej, odbywały się sądy grodzkie dla powiatów wiślickiego i pilźnieńskiego, a po 1764 r. na przemian z Pilznem[12].

W 1474 w mieście miał miejsce wielki pożar, po którym Korczyn zwolniono na 12 lat z wszelkich czynszów, robocizn i danin. W XVI wieku miasto nawiedziły kolejne dwa pożary. W 1531 r. król Zygmunt I zezwolił na pobieranie na rzecz miasta cła mostowego i grobelnego. W 1549 Zygmunt II August wyposażył szpital miejski. W korczyńskim rzemiośle dominowało w tym czasie piwowarstwo, a także związane z nim młynarstwo. W 1564 miasto posiadało 24 łany. Istniało tutaj 19 warzelni piwa i 22 słodownie. Znajdowało się tu 148 domów mieszczańskich, 3 młyny oraz 7 jatek rzeźniczych[13]. W mieście znajdowały się także domy wzniesione przez senatorów dla wygody na czas zjazdów sejmikowych. Nowe Miasto miało w tym czasie 57 rzemieślników i 6 kramarzy[13]. Korczyn posiadał własne wodociągi i łaźnie, na których budowę zezwolił w 1578 król Stefan Batory. Osiem razy do roku w mieście odbywały się wielkie jarmarki zbożowe. Zakupione w Korczynie zboże spławiane było Wisłą do Gdańska. W mieście powstawały liczne spichlerze. Posiadało ono także własną wagę ze specjalną, uznawaną w całej Polsce, miarą nowokorczyńską. W 1566 wybudowano nowy ratusz. W 1568 wykopano kanał zasilający sztuczne jezioro wodą z Nidy. W 1569 król Zygmunt August potwierdził prawa miejskie Nowego Korczyna. Pierwotny przywilej lokacyjny uległ zniszczeniu w trakcie jednego z pożarów. Od 1589 w mieście działała wytwórnia rusznic, dział oraz prochu. Przywilej na wyrabianie prochu otrzymał puszkarz Kraska pod warunkiem dostarczania bezpłatnie 2 kamieni prochu do zamku, a także wyrabiania w razie potrzeby prochu w cenie 20 groszy od kamienia[8]. Przed zniszczeniem miasta przez Szwedów w 1657, liczba domów wzrosła do 266[13].


Upadek
Korczyn podupadł w XVII wieku. Po przeniesieniu dworu królewskiego z Krakowa do odległej Warszawy, rola polityczna małopolskiej szlachty osłabła, a wraz z nią znaczenie korczyńskich sejmików. W 1606 Korczyn zajęli i złupili rokoszanie Mikołaja Zebrzydowskiego. W 1607 pożar zniszczył niemal całe miasto. Ogromne zniszczenia przyniosły wojny, a szczególnie potop szwedzki oraz najazd Rakoczego. W 1657 miasto zostało spalone i splądrowane. Zniszczeniu uległy archiwa grodzkie i miejskie. Korczyn został ponownie zajęty i zniszczony przez Szwedów w 1702 w trakcie III wojny północnej. W mieście w 1701 i 1707 wybuchały zarazy.
całość
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowy_Korczyn
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sejmik_generalny
podobna historia z pobliską Wiślicą i innymi miasteczkami w pobliżu
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C5%9Blica

Podobne znaczenie miasta sejmikowego dla Litwy miał w okresie nieco późniejszym Słonim. W biografii kanclerza Lwa Sapiehy "Piórem i buławą. Działalność polityczna Lwa Sapiehy kanclerza litewskiego, wojewody wileńskiego" widać wyraźnie jak takie miasta sejmikowe, szerzej nieznane nam współczesnym, były ważne dla ówcześnie rządzących / radzących. W biografii kanclerza co i rusz przewija się jego podróżowanie i naradzanie się w Słonimiu, obecnie średnim mieście (49 tys. mieszkańców), jednak znacznie większym niż Nowy Korczyn (nie cały 1 tysiąc).
"Znalazłem armię Waszej Wysokości podzieloną trojako. Część naziemna składa się z rabusiów i maruderów; druga znajduje się pod ziemią, a trzecia w szpitalach. Czy powinienem wycofać się z pierwszą, czy czekać, aż dołączę do którejś z pozostałych" Clermont w liście do Ludwika XV
Awatar użytkownika
Karel W.F.M. Doorman
Admiraal van de Vloot
Posty: 11995
Rejestracja: czwartek, 22 grudnia 2005, 16:24
Lokalizacja: lichte kruiser HrMs "De Ruyter"
Has thanked: 2503 times
Been thanked: 3265 times

Re: Nowy Korczyn - miasta znaczne, które podupadły w XVII wieku

Post autor: Karel W.F.M. Doorman »

Ropczyce leżące na szlaku Kraków - Lwów, zbudowane za Kazimierza Wielkiego, nazywane były małym Gdańskiem. XVII wiek i działania naszego północnego sąsiada zdegradowały miasto do poziomu mieścinki zabitej dechami. Wystarczy zastanowić się jak często na w/w szlaku istnieją miasta. Niekiedy bliżej, niż jedno stajanie konia pociągowego.

https://www.niedziela.pl/artykul/132065 ... odkarpaciu
“Ik val aan, volg mij”
Kontradmirał Karel Doorman do swoich podwładnych, Morze Jawajskie, 27 lutego 1942 roku.
Awatar użytkownika
Karel W.F.M. Doorman
Admiraal van de Vloot
Posty: 11995
Rejestracja: czwartek, 22 grudnia 2005, 16:24
Lokalizacja: lichte kruiser HrMs "De Ruyter"
Has thanked: 2503 times
Been thanked: 3265 times

Re: Nowy Korczyn - miasta znaczne, które podupadły w XVII wieku

Post autor: Karel W.F.M. Doorman »

Wiślicę zresztą archeolog prof. Buko uznaje za miasto ważniejsze do pewnego momentu niż Kraków.
Tam jeszcze nie byłem, ale Szydłów polecam w fragmentami muru miejskiego. Nawet z oryginałem z wieków średnich.
“Ik val aan, volg mij”
Kontradmirał Karel Doorman do swoich podwładnych, Morze Jawajskie, 27 lutego 1942 roku.
ODPOWIEDZ

Wróć do „Historia średniowieczna”