Ciekawy temat poruszyłeś. Zastanawiam się, czy „aspekt etyczny” w grach to w ogóle coś osiągalnego
Istnieją utwory (filmy, książki, gry) dla różnych grup wiekowych i na różnym poziomie zaawansowania oraz wymogu posiadania wiedzy o danym temacie przez odbiorców. Jestem w stanie zaakceptować jedne i drugie. Jestem nawet w stanie wyobrazić sobie i zaakceptować istnienie gier czyniących z okrucieństwa rozrywkę, np. zarządzanie obozem koncentracyjnym, wysyłanie pracowników na urlopy, sprowadzanie rozmaitych potrzebnych środków po to, by nadążyć z eksterminacją. Czy grałbym w taką grę? Oczywiście że nie. Rozrywka, rozmaitych rodzajów, stała się już dawno krwawa i bazująca na różnych niskich instynktach. Jedyne co pozostaje każdemu z nas, to odpowiedzieć sobie na pytanie, na ile chce w niej uczestniczyć i czego w ogóle oczekiwać dla siebie jako człowieka po spędzaniu czasu nad daną grą/książką/filmem. Jestem sobie np. w stanie wyobrazić całkiem szczegółową grę quasihistoryczną przedstawiającą powstanie w getcie, gdzie istnieje możliwość zwycięstwa, ruszenia na Berlin, zamordowania Hitlera itd., taka zabawa historią jak w "Bękartach wojny" Tarantino. Cóż, gra to tylko utwór, rodzaj dzieła w mniejszym stopniu działającego na emocje odbiorcy, niż inne formy sztuki, ale to akurat ich cecha szczególna, a nie wada.
Jeśli jednak chodzi o gry stricte historyczne, czy dokładniej: te, których autorzy stawiają sobie jakieś ambicje, to uważam, że przeciwnie, wręcz nieetyczne jest zaciemnianie historii lub jej fałszowanie, przesłanianie eufemistycznymi określeniami okrutnych działań. Prawda nas wyzwoli, tylko ona, zawsze. Wszystkie gry historyczne, na marginesie samych siebie, pokazują, że życie jednostki (żołnierza, czy np. w podawanych przez Ciebie przykładach, cywila) dla systemu (lub jakiejś abstrakcyjnej idei), w imię których prowadzi się grę, znaczy tyle co nic. Najważniejsza jest siła, rachowanie korzyści, a większe profity przynosi bezwzględność niż wstrzymanie ognia, bo może oberwać cywil. Każdy, kto choć chwilę zastanowił się nad żetonami, które przesuwa na mapie, zobaczył to w całej okazałości. Można nawet powiedzieć, że jeśli dodane są jakieś „moralne wybory”, to jest to już i tak masło maślane, bo grający w te gry z automatu zaakceptował swą „niemoralność” zasiadając przed planszą. Wyraził zgodę, że jego rolą w grze będzie reprezentowanie systemu, który traktuje wszystkich przedmiotowo. To reprezentowanie systemu przez gracza odbywa się na różnych szczeblach, niekiedy wojskowych, innym razem politycznych, niekiedy gramy agresorem, innym razem obrońcą, ale obie strony grają w tę samą grę, używają podobnych środków, odgrywają walkę o jakieś idee, do której mobilizowano się podobnymi hasłami. W przypadku większości gier wojennych możemy sobie wyobrazić, że żetony/pionki w części zmobilizował tzw. patriotyzm, idea narodu, „historycznej racji”, obowiązku wobec czegoś, posłuchu dla zwycięzcy , a w części przymus wcielenia do wojska, interes posiadających władzę itp. - tak czy owak gracz wciela się w siłę, w system, który korzysta z tych różnych form obłędu i zniewolenia, i posyła ludzi na wojnę. Niemniej, jeśli w trakcie rozgrywki gra zmusi gracza do wątpliwego etycznie wyboru, to tym lepiej. W końcu to gra. A gracz, człowiek żyjący realnie w systemie, unaocznia sobie własną wartość dla tego systemu i na ile ten system jest dla niego, a na ile on, człowiek, dla systemu. Myślę, że to dobra edukacja. W szkołach nie ma co liczyć na lepszą.
Uważam też, że problem, który postawiłeś, jest bardziej złożony i aby dobrze go ocenić powinno się zejść na inny poziom, ocenić rozgrywkę z innej perspektywy, niż tylko z tej, czy warto dawać moralne wybory. Wydaje mi się, że niemal wszystkie gry poza kooperacyjnymi prezentują wykrzywiony obraz rzeczywistości i źle na nas wpływają, bez względu na to, czy prowadzimy wojnę w 1941, czy zmagania owadów w jakiejś grze euro. To jest tak jak z jedzeniem - jesteśmy tym, co jemy. Psychicznie zaś jesteśmy tym, co myślimy i czym się zajmujemy, co czytamy, jak spędzamy czas. Gry oparte wyłącznie na rywalizacji prezentują wypaczony obraz świata z samej definicji i nie jest ważne, czy to gra wojenna, czy gra w budowanie linii kolejowych. Zazwyczaj jedynym sensem ich istnienia jest rywalizacja między grającymi, w ogóle cała interakcja w grze to interakcja tylko z przeciwnikiem lub, w grach wieloosobowych, z chwilowymi sojusznikami, których pod koniec i tak trzeba zdradzić, żeby wygrać. Życie tak nie wygląda, choć może często, im bliżej życia wewnątrz systemu, tym bardziej się do tego modelu upodabnia, wszędzie można się z tym spotkać, poczynając od szkoły, a kończąc na korpobełkocie w wielu rodzajach pracy. W gruncie rzeczy jest to jednak (zwykle, na szczęście) indywidualna sprawa, jak kto sobie urządza swój „dzień powszedni”. Rywalizacja nie jest jego istotą. W tym sensie gry historyczne są nawet bardziej niewinne od euro, bo nie wynoszą rywalizacji jako jedynego sensu, one tylko przedstawiają historię jakiejś rywalizacji. Z tego powodu to chyba naturalne, że akurat wśród wojenników jest tak wielu grających solo – nam chodzi może bardziej o uzupełnienie obrazu historii w naszej głowie, a nie frajdę z tego, że kogoś się pokonało? Ja przynajmniej tak mam, że z tych gier większą frajdę czerpię stąd, że o czymś opowiadają, a nie z tego, że z kimś rywalizuję.
Gier kooperacyjnych jest bardzo mało. Najlepsze są gry rpg. Niestety, tam też często zamiast bawić się w coś odchodzącego od tego, co oferują gry planszowe, grający chcą być wrzucani w świat różnych zwalczających się frakcji, nawet jeśli sami ze sobą współpracują. Ale wiele zależy od grających i rozgrywka w rpg może dawać o wiele więcej, niż tylko zwalczanie kogoś/czegoś. W planszówkach to prawie niemożliwe.
Wstrzymuję się od głosu
, ale o rzecz dużo poważniejszą. A mianowicie, czy powinno się poruszać w grach kwestie etyczne albo tzw. trudne tematy. Nie chcę się za bardzo rozpisywać, więc poniżej kilka przykładów. 
dodając aspekt etyczny w postaci punktów za lincze i pogromy. Albo o wojnie plemion w Rwandzie z celem 100% czystości etnicznej do realizacji przez gracza. 