Chmielowski czyli czego nie wiecie o życiu

[cdc9]

W pewnym miejscu naszego forum koledzy Wujaw i Rallen zachęcili mnie do przedstawienia mądrości, ktore spisał Benedykt Chmielowski w swej encyklopedii Nowe Ateny albo Akademia wszelkey Scyencyi pełna. Naturalnie nie ma powodu aby przepisywać ją tutaj, ale umieszczenie kilku wyjątków pozwoli nam wszystkim na łatwiejsze zapoznanie się ze sposobem myślenia ludzi w epoce saskiej co ułatwić może zrozumienie historii tych czasów. Mam nadzieję, że z przyjemnością poczytacie sobie encyklopedyczne definicje oraz napiszecie co o tym myślicie.

[cdc9]

Na początek dla mających kłopot z zębami oraz włosami.
Co robić na ból zębów ?
Wyiąć ząb kretowi żywemu, puścić go, tym zębem ból zębów leczyć będziesz, mówi Cornelius Agrippa. Albo też kość wyiąć z uda bufona, alias ziemney żaby, tą kością zębów się dotykać, przestaną boleć, gdyż iakaś iest w tym antypatya, mówi Cardanus.
Włosów pozbyć y znowu nabyć.
Uryna, albo mocz myszy domowych, albo też polnych, na mieyscu włosami obrosłymi wylana włosy spędza. Albo kociy exkrement suchy utrzyć z octem mocnym zmieszać, posmarować włosy wypadną. Z manuskryptu. A zaś krwią kreta posmarowawszy, albo skórą iego potarszy mieysca z włosów ogołocone, znowu włosami pokryią się, według Mizalda.
Zaś dla mających problemy finansowe......albo chcących zaopatrywać apteki (ze wstydem przyznaję, że nie wiem co autor ma na myśli ).
Jak z ołowiu zrobić żywe srebro ?
Fallopius Autor każe wziąć ołowiu, ukuć z niego młotkiem na obuchu cienkie blaszki bardzo, przesypać ie solą pospolitą, włożyć oboie w naczynie szklane; dobrze zaszpuntować y zakopać w ziemię na całe dni dziewięć, tedy się ta materya zamieni w żywe srebro; iakoż w Olkuszu z ołowiu go wyprowadzają. Próbowałem ia tego, ale bez effektu, znać w ziemię niesposobną zakopałem albo nie zaszpuntowałem dobrze słoika, albo gruba blaszki były ołowiu.

[Andy]

Świetny jest opis życia kameleona. jak znajdę książkę, to zacytuję!

[Comandante]

Widze, ze kret jest dobry na wszystko. Zrozumialem tez znaczenie slowa "bufon".

[Raleen]

Ciekawe, czy on się odwołuje do starożytnych jeszcze?

Gdzieś też miałem teksty ze średniowiecza, dosc podobne. Kiedyś mnie bardzo bawiły nawet rozważania o tym, że w ciele ludzkim są 4 ciecze: krew, woda, cholera i flegma czy jakoś tak - jeszcze wziete z Arystotelesa i Awiceenny chyba.

[cdc9]

Z dedykacją dla Andy'ego.

Chameleon iest Zwierzątko Cudzoziemskie, w Afryce się znayduie, między Czworo Nożne Zwierzęta od Jonstona policzone, podobną postacią do Jaszczurki. Naywięcey tych zwierząt żywi Insuła Indyi Wschodniey Soquotra rzeczona. Nie kąsa, pyska nie ma, tylko dziureczkę iak ziarno, którą powietrze w siebie ciągnie y nim żyie. Jeszcze powolnieyszy daleko nad żółwia w chodzeniu, bo ledwie łokieć przez dzień uczołga się. Kolor na sobie odmienia często, taki na siebie biorąc do iakiego się zbliża. Czerwoney iednak maści y żółtey nigdy na siebie nie bierze. Oczy ma okrągłe, wypukłe, któremi na iaki kolor poyrzy, za pacierz na sobie reprezentuie, makuły ordynaryinie nigdy nie odmieniaiąc, które są po nim czerniawe. Widział ich trzy Xiążę Mikołay Radziwił będący w Jeruzalem y na swoich piastował rękach, zdiąwszy iedno z oliwnego drzewa (na którym się ordynaryinie bawią) y tak go w Listkach swoiey Peregrynacyi opisał iakom namienił. Cardanus eadem formalia o nim pisze, przydaiąc, że obróciwszy się ku Słońcu, promienie Słoneczne zda się połykać y wiatr w siebie ciągnąć. Przeciwko Węża iadowi się armuie, źdźbło pewne w szczupłym trzymając pyseczku.

W następnym odcinku PSIGŁÓW.

[Andy]

Z dedykacją dla Andy'ego.

Oj, dzięki! Kocham to po prostu!

[wujaw]

Bardzo porządny tekst o tym kameleonie.
Opis oparty na relacji naocznego obserwatora, czyli rzetelność naukowa została dochowana.
Jestem przekonany, że autor hasła w encyklopedii PWN też niewiele z kameleonem obcował.
Widzę, że jeszcze trochę, a mit o zacofaniu czasów saskich zostanie ostatecznie obalony.

[cdc9]

Z dedykacją dla Wujawa i jego wiary w relacje naocznego obserwtora.

Cynocephalus, po polsku genuine Psigłów, iest Zwierz w Egypskich Puszczach, nakształt Człeka, ale głowę psią maiący, iakich y Xiążę Radziwił z tamtych był wywiózł Kraiów. To ma do siebie podziwienia godne, że co godzinę puszcza urynę, od godziny do godziny to czyniąc 24 razy. Dlatego Egycyanie na Kompasach y Zegarach go rysuią, iako denotantem. Czasem bywała ta bestya za ciekącą Klepsydrę. Także też czuie naturalnie Conjuctionem Solis cum Luna, w ten czas w cale wzrok tracąc. Samiec wtedy nic nie iada, głowę w ziemi wnurzywszy; y dla tey samey experyencyi w domach chowany bywa.

Pod tym hasłem jest to, które sprawiło, że Chmielowskiego znają wszyscy :
Koń iaki iest, każdy widzi.

cdn.

[wujaw]

Widac u księcia Radziwiłła mocniejsze naonczas trunki pijano i chyba co gorsza nierektyfikowane .
Może faktycznie któregoś dnia po kolejnej dawce siwuchy zobaczył takiego stwora
Kiedy na pogrzebie Cezara Oktawian zobaczył ducha Cezara unoszącego się ku niebu wszyscy inni też go od razu zobaczyli.
A wcześniej nic nie widzieli.
Różnie bywa.

[cdc9]

Dla polityków i panu Polaczkowi ku pocieszeniu.

Co w Polszcze iest złego ?
Złe są Rządy y złe drogi w Polszcze, złe y mosty, Złych ludzi iest bez liczby, że nie maią chłosty.
cdn.

[cdc9]

Dla reformatorów czyli mierz siły na zamiary.
Impossibilia to iest takie rzeczy, które naturalnemi stać się nigdy nie mogą siłami (...)
1. Danaidum albo Belidum urnas implere. Danaides bowiem, Danaa Córki, a Bela wnuki, za zabóystwo cięszkie Mężów do piekła skazane, beczkę dziurawą nalewaią y nigdy nalać nie mogą.
2. Herculi Clavam extorquere to drugie niepodobieństwo, naprzód, że Herkules był silny; druga, że iego Buława była ostrosękata, niedotkliwa, ostro nabita.
3. Sysiphi saxum sistere, to iest ten Kamień, który on na górę ieno wyniesie, znowu nazad leci, zatrzymać w impecie niepodobna.
4. Jovi flumen eripere.
5. Rzeszotem czerpać wodę.
6. Sycylię Insułę od Włoch oderwaną morzem, znowu przyłączyć i iedną uczynić continentem.
7. Prometeusza od skały Kaukasu oderwać, tam in paenam od Bożków przykutego.
8. Apenninum górę Włoską przenieść do Grecyi.
9. Żółwiem powolnym zaiąca albo sarnę ugonić.
10. Delfin ryba przywyknie do lasu.
11. Słońce zeydzie od Zachodu.
12. Pługiem niebiosa orać.
13. Wilk pasać będzie owce, albo przed owcami będzie uciekać.
14. Rzeki do źrzódeł swoich wrócą się.
15. Morze przelać albo wyczerpać.
16. Desinet esse prius contrarius ignibus humor,
Atque eadam Regio vesper et Ortus erit.
17. Homero subtrahere versum.
18. O iednym Venusinus napisał : Delphinum Sylvis, appingit fluctibus Aprum.
To wszystko zdaie się y iest u ludzi za Impossibile.

cdn.

[wujaw]

Jest tu widoczna według mnie głęboka wiara autora w cuda.
Lista przedstawia dla mniej rozgarniętych katalog sytuacji, w których nie ma mowy o zdarzeniu naturalnym, ale o boskiej, bądź szatańskiej sprawce.
Ponieważ z poważniejszych cudów tej epoki przychodzi mi na myśl Cud Domu Brandeburskiego nie ujęty w wykazie upatruję w tym słabość dzieła Chmielowskiego.

[Andy]

O SYRENACH
Czyli się znayduią?

Odpowiadam cum recentioribus [za nowszymi autorami], że lubo znayduią się w wielkich Morzach, potrzeba o nich trzymać, że to nie są ludzie, bo rationis incapaces [nie mające rozumu], ale są Monstra Morskie Wszechmocney ręki Boskiey opera mirabila [dziwne twory]; nie są zaś Boginie, iako starożytna wierzyła supersticya, a teraźnieyszych ludzi twierdzi rudistas [ciemnota]. Izaiasz Prorok (cap. 13 Isaiae), Babylonii następuiącą prorokuiąc ruinę, mówi: Et respondebunt ibi ululae in aedibus ejus, & Sirenes in delubris voluptatis [I będą się odzywać sowy w domach jego, a syreny w zborach rozkosznych]. Z tych słów pokazuye się iawnie existentia takowych monstrów. Cornelius a Lapide świadczy, że we Fryzyi Syrena złowiona ryba, speciem [postać] mająca Panny, tylko się prząść nauczyła y wiele lat żyła, nic nie gadała. Kircher diserte [wyraźnie] mówi: quod dentur, nulli dubium esse debet [nie powinno ulegać żadnej wątpliwości, że istnieją]. Włosi zowią ią Pesce donna. Palców ma trzy y wielki Palec. Tenże Autor w swoiey Bibliotece miał Kości y ogon Syreny.

[Szczególnie frapujący jest fragment o egzemplarzu wyłowionym we Fryzji; być może skrywa ówczesny ideał żony: prząść umie, długo żyje, nic nie gada. ]