Kopalnie gminy Schwaz (Tyrol) a sukces Fuggerów i Habsburgów w Europie środkowej

[gocho]

Czytam "Największy bogacz wszech czasów. Jakub Fugger i jego epoka" Greg Steinmetz

Są w niej fajne smaczki dla miłośników XVI wieku - czasów z gry "Here i Stand" (elekcja cesarza Karola, sprzedaż odpustów a Luter, wojny chłopskie, papież a lichwa) i czytelników odnośnie II poł. XV wieku czasów cesarza Maksymiliana Habsburga.

Zaintrygowały mnie informacje o kopalniach srebra i miedzi w Schwaz, dzięki którym Fuggerowie się bogacili (dając pożyczki Habsburgom otrzymywali dochody z kopalń).
za wikipedią niemiecką ciekawsze fragmenty (tłumaczone nieco po polskiemu):

"Około 1500 roku Schwaz było drugą co do wielkości gminą w Austrii po Wiedniu, jednym z największych miast górniczych w Europie i dostarczało 18,75% srebra w Europie i 3,79% produkcji srebra w Europie, w tym w koloniach hiszpańskich. Około 1600 roku Schwaz przyczynił się do 8,71% europejskiej produkcji srebra.

Oprócz rosnącego zapotrzebowania na pieniądz w powoli rozwijającej się gospodarce, duże sumy pieniędzy były konieczne, aby zapłacić za ciągłe małe wojny między europejskimi władcami a Habsburgami w okresie ich dojścia do europejskiej władzy centralnej, a także wojny tureckie, które rozpoczęły się w 1453 roku i osiągnęły kulminację w oblężeniu Wiednia w 1529 roku.
Nie należy lekceważyć pod względem finansowym utopijnych niekiedy ambicji politycznych niektórych europejskich władców. Tak więc wybór Karola V na króla/cesarza w 1519 roku kosztował około 850 000 fl. To równowartość około 25 ton srebra.

Książę Zygmunt (z Leopoldyńskiej linii Habsburgów) zajmował się również bezpośrednio górnictwem jako handlem i starał się jeszcze bardziej zwiększyć swoje zyski. Jednak jego wystawny tryb życia – określany przez współczesnych jako przesadny – zmusił go do zaciągnięcia pożyczki w Augsburskim Towarzystwie Ludwika Meutinga już w 1456 roku. W umowie podpisanej 1 stycznia 1456 roku książę Zygmunt otrzymał 35 000 guldenów reńskich w kilku ratach w ciągu roku. W zamian spółka otrzymuje całe srebro wydobywane w tyrolskich kopalniach do czasu spłaty długu. Książę Zygmunt musiał zakupić od kompanii srebro niezbędne do bicia monet.

W 1489 roku w powiecie Falkenstein pracowała już wyjątkowo duża liczba 7400 górników, Schwaz liczyło wówczas ponad 12 000 mieszkańców, co czyniło go drugą co do wielkości gminą w Austrii po Wiedniu.

Górnictwo w pobliżu Schwaz miało stanowić jeden z podstawowych filarów ogromnego bogactwa i wpływów Fuggerów.
w 1485 roku po raz pierwszy na scenie pojawiła się augsburska rodzina kupiecka Fuggerów, bracia Jakub II, Ulrich i Georg. Pożyczyli oni arcyksięciu Zygmuntowi 3000 guldenów. W zamian otrzymali weksel na zakup srebra (różnica między ceną kupna a sprzedaży) za 1000 marek srebra, które dostarczył wielki handlarz Christian Tänzl. [51] Zob. W przeciwieństwie do innych finansistów, Fuggerowie nie pobierali odsetek od swoich pożyczek, ale wykorzystywali je do zabezpieczenia dostępu do srebra Schwaz, a później także do miedzi.

W maju 1488 roku Fuggerowie udzielili arcyksięciu Zygmuntowi pożyczki na zupełnie inną kwotę. Od czerwca do listopada otrzymywał 5 000 guldenów miesięcznie. Od grudnia 1488 r. do listopada 1489 r. 10 000 guldenów miesięcznie. Za te 120 000 guldenów zastawiono im całe srebro Schwaz z roku 1489. Fuggerowie musieli co tydzień dostarczać do mennicy w Hall 200 marek (56,13 kg) tego srebra. W zamian za to otrzymali oni część tutejszego Schlagschatz. W 1489 roku w Falkenstein wydobyto 11,7 tony srebra. Za zapłatę pierwszych 30 000 guldenów otrzymywali oni następnie 200 marek srebra tygodniowo. [54] Zob.

W marcu 1490 r. arcyksiążę Zygmunt wycofał się pod naciskiem stanów tyrolskich, a rządy w Tyrolu przejął król Maksymilian, jego 3. kuzyn. Przyznał się do zaległego długu wobec Fuggerów w wysokości 46 000 guldenów[55].

Podobnie jak arcyksiążę Zygmunt, cesarz Maksymilian stale potrzebował pieniędzy z powodu ciągłych wojen. Również w tym przypadku Fuggerowie byli finansistami. Tak więc 21 czerwca 1493 r. pożyczył 6 000 guldenów, po tym jak chwilę wcześniej otrzymał 4 000 guldenów. 3 sierpnia 1493 roku suma ta została zwiększona o kolejne 10 000 guldenów. 31 maja 1494 r. pożyczył kolejne 40 000 guldenów. Srebro Schwaza zawsze służyło jako zastaw. [56] Zob.

Aby sfinansować swoją kampanię włoską w 1496 roku, zażądał od Fuggerów 121 600 guldenów, które również mu przyznano. Fuggerowie odjęli jednak od tego 88 600 guldenów na zaspokojenie starych roszczeń. Rząd prowincji Tyrol zatrzymał 20 000 guldenów. Cesarzowi Maksymilianowi pozostało więc tylko 13 000 guldenów. Na pokrycie długu sprzedano Fuggerom 24 000 kwintali (1 344 t) miedzi o wartości 156 000 guldenów. Po raz pierwszy miedź Schwaz została wykorzystana również do pokrycia długów. Cesarz Maksymilian otrzymał kolejne 27 000 guldenów, za które ponownie zastawiono srebro Schwaz. W 1498 roku ponownie pożyczył pieniądze od Fuggerów. Tym razem było to 30 000 guldenów, za które ponownie użyto srebra jako zastawu. [57] Zob.

27 grudnia 1508 roku cesarz Maksymilian otrzymał 103 750 guldenów. W tym celu zastawiono 12 500 marek (3,5 t) srebra. Za kolejne 25 000 guldenów zastawiono 6 250 kwintali (350 t) miedzi. W 1515 roku cesarz Maksymilian ponownie potrzebował 40 000 guldenów. Ponieważ wydobycie srebra i miedzi w kopalniach Schwaz było zastawione na kolejne lata, miedź z lat 1520–1523 została zastawiona za tę sumę. Za każdy cetnar miedzi Fuggerowie otrzymywali 5 marek srebra. [58] Zob.

W 1522 roku Fuggerowie wraz z Hansem Stöckrem przejęli kopalnie zadłużonego Martina Baumgartnera. Był to pierwszy raz, kiedy Fuggerowie z Schwaz weszli do przemysłu wydobywczego Schwaz bezpośrednio jako handlowcy. Przejęte zostały również części kopalni w Lienz i Rattenbergu, które należały do Baumgartnera, a także huta żelaza w Kufstein. [59] Zob.

W 1526 r. założyli oni kopalnię, hutnictwo i handel groszami w Schwaz, a w 1527 r. zbudowali własne chaty w Schwaz, Jenbach i Voldöpp. Po bankructwie przedsiębiorstwa handlowego Höchstetter przejęli oni swoją hutę żelaza w Jenbach. Byli również zaangażowani w kopalnie w Brixlegg, a od 1540 r. w Röhrerbühel koło Kitzbühel. W 1544 r. posiadali udziały w 40 kopalniach na Falkenstein i 19 kopalniach na Ringenwechsel. [60] Zob.

Wydobycie srebra i miedzi przez Fuggerów w Falkensteinie w latach 1523-1605 wyniosło 648 000 marek (181,87 t) markowego srebra o wartości 7,1 miliona fl (monety banknotowej) i 204 405 kwintali (11 447 t) miedzi o wartości 2,044 miliona fl.

Fuggerowie, którzy zostali bezpośrednio dotknięci wojną trzydziestoletnią, uciekli do Schwaz po bitwie pod Rain am Lech w kwietniu 1632 roku.

Od około 1540 roku rozpoczął się powolny upadek górnictwa. Przyczyny w tym czasie leżały w korupcji urzędników górniczych, nieprzestrzeganiu rozporządzeń wydanych przez rząd na synodach i niezdolności rządu do ich egzekwowania.

Po niewielkim ożywieniu w górnictwie, nieurodzaj w latach 1570/1571 i związany z nimi głód doprowadziły do ponownego załamania działalności górniczej. Po drugim nieurodzaju w 1571 r. Bawaria, która wcześniej dostarczała zboże dla ludności w dolinie Inn, wstrzymała dostawy zboża. W efekcie ceny zbóż gwałtownie wzrosły. [102] Zob. Ponieważ w Schwaz było zwyczajem, że górnicy otrzymywali jedzenie zamiast pieniędzy, rzemieślnicy zwalniali mistrzów (górników zatrudnionych na stałe) z powodu braku żywności. Wielu górników wyemigrowało w tych latach. Aby nie pozostawić pola całkowicie firmie Jenbach, arcyksiążę Ferdynand kupił w 1571 roku części kopalni Dreyling za 32 000 guldenów i tym samym stał się właścicielem prawie jednej trzeciej udziałów w Falkenstein"

całość https://de.wikipedia.org/wiki/Schwazer_Bergbau

Schwaz - fajny przykład wielkiego miasta kiedyś, dziś jakiejś nie znaczącej wioseczki.
Książka o Fuggerach, miejscami pewnie nieco na wyrost mówi o sprawczości rodziny bankierów, ale daje do myślenia, na ile być może byli by mniej sprawni na arenie międzynarodowej Habsburgowie, gdyby nie mieli pomocy tak bogatych kupców i bankierów.

Krzysztof Baczkowski tylko sygnalizował w swym artykule „Specyfika rozwoju Europy Środkowo-Wschodniej w latach 1386–1526” z tomu artykułów „Polska i jej sąsiedzi za Jagiellonów” rolę przejęcia kopalń
węgierskich przez Fuggerów dla pomyślności Habsburgów.

„Wydobycie miedzi i innych metali w słowackim zagłębiu zostało jednak zmonopolizowane z końcem XV w. przez spółkę turzonowsko-fuggerowską, a dochody płynące stąd zasilały przede wszystkim kasę augsburskiego banku Fuggerów. W ślad za ekspansją gospodarczą południowoniemieckiego kapitału handlowego szła polityczna. Fuggerowie, dzierżawiący lub biorący w zastaw kopalnie kruszców w krajach habsburskich, głównie w Tyrolu, finansujący rozliczne poczynania polityczne tej dynastii, poczęli od momentu usadowienia się na Górnych Węgrzech usilnie popierać dążności Habsburgów do opanowania krajów naddunajskich i mieli niemały udział w ich końcowym sukcesie w rywalizacji z Jagiellonami. Wszystkie te zjawiska, podane tutaj z konieczności w ogromnym skrócie, sprzyjały dezintegracji gospodarczej i politycznej Europy jagiellońskiej, mimo żywych kontaktów gospodarczych || utrzymywanych między jej krajami. Rozmiary tych powiązań były jednak słabsze od wpływów gospodarczych Niemiec na Węgrzech.”