[A] Historia głównych grodów na ziemiach polskich do 1039 r.

[Arteusz]

Wrocław - Historia grodu do 1039 roku
Najstarsze ślady osadnictwa na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu związane są z istniejącą tutaj osadą nieobronną, z przełomu VIII i IX wieku. Osada ta zawdzięczała swój rozwój ożywieniu kontaktów z Morawami, a następnie z Czechami.
Z rozwojem Wrocławia wiąże się nierozerwalnie przynależność państwowa Śląska. Najprawdopodobniej, jak wskazują na to źródła pisane i archeologiczne, Śląsk należał najpierw do Moraw, następnie do Czech (około połowy X wieku), aby w ostatnich dziesięcioleciach X wieku (około 985 –990 roku) został przyłączony do państwa pierwszych Piastów. Nie wiadomo dotąd jaki charakter miała czeska zwierzchność. Najprawdopodobniej było to feudalne zwierzchnictwo nad książętami plemiennymi i miało głównie charakter eksploatacji podbitego kraju. Materialnym dowodem czeskiej ekspansji stały się relikty gródka – czeskiej „posadki”, datowane metodą dendrochronologiczną na drugą połowę lat czterdziestych X wieku. Ten strażniczy gródek wzniesiony został przy starszej osadzie plemiennej i posiadał wały drewniano – ziemne o konstrukcji przekładkowej z hakami (zob. ryc. 2). Gródek miał powierzchnię około 0,2 ha i mógł pomieścić jedynie niewielką załogę wojskową, do sprawowania nadzoru i kontroli podległego terytorium . Gródek ten został całkowicie rozebrany w drugiej połowie X wieku . Było to związane najprawdopodobniej z zajęciem Śląska przez Mieszka I. Powstanie nowego grodu, jak wykazały badania dendrochronologiczne, miało miejsce w 985 roku. Nowy gród warowny wzniesiono na zachodnim cyplu wyspy, bezpośrednio przy brodzie starego szlaku handlowego. Szlak ten odgrywał dużą rolę w kształtowaniu się Wrocławia w państwie pierwszych Piastów. To tutaj krzyżowały się dwa szlaki o charakterze międzynarodowym: pierwszy wiódł z Czech przez Wrocław do Wielkopolski, na Kujawy i Pomorze, drugi zaś z Zachodniej Europy przez Wrocław do Krakowa, a dalej na Ruś i Węgry . Z handlem wiąże się istnienie portu wodnego na Ostrowie Tumskim w X i początkach XI wieku . Zmiana przynależności państwowej widoczna też jest w sieci osadniczej (przyrost osad blisko o 100% od czasów plemiennych). Polegała ona na zniszczeniu grodów plemiennych i budowie nowych . Budowa nowego grodu we Wrocławiu związana była także z jego lokalizacją. Dawał on dogodną pozycję do oddziaływania na resztę ziem Śląska i stanowił ważną twierdzę na Odrze, która pełniła rolę najważniejszej linii obrony (kampanie wojenne z początku XI wieku). Wzrastającą rolę polityczną Wrocławia podkreślało także istnienie budowli murowanych . Kulminacją owego wzrostu było usytuowanie we Wrocławiu stolicy diecezji, erygowanej na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 roku. Biskupem, jak podaje Thietmar, został Jan.
Okres świetności grodu na Ostrowie Tumskim za pierwszych Piastów kończy się wraz z wydarzeniami końca lat 30 - tych XI wieku. W owym okresie gród zostaje zniszczony. Podczas badań odkryto relikty świątyni pogańskiej, a badania dendrochronologiczne belek z owej budowli wykazały, że wzniesiono ją w 1033 roku . Zniszczeniu uległa także katedra Bolesława Chrobrego. Po najeździe Brzetysława, Śląsk na kilka lat przeszedł pod władanie czeskie. Odzyskania Śląska przez Kazimierza Odnowiciela po zamieszkach i kilkunastoletniej okupacji czeskiej pozwoliło na odbudowę ze zniszczeń i restytucję organizacji państwowej i kościelnej.

Na podstawie m.in.:
J. Kaźmierczyk, Ku początkom Wrocławia, t. 1, Wrocław 1991
L. Tyszkiewicz, Przyłączenie Śląska do monarchii piastowskiej pod koniec X wieku [w:] L. Leciejewicz (red.), Od plemienia do państwa. Śląsk na tle wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny Zachodniej, Wrocław 1991
Kronika Thietmara, (przełożył i opracował) M. Jedlicki, Poznań 1953
Małachowicz E., Najnowszy zarys dziejów najstarszego Wrocławia, Wrocław 2000
Rzeźnik P., Żurek A., Wrocław około 1000 roku [w:] Sz. Skibiński (red.), Polska na przełomie I i II tysiąclecia, Poznań 2001

[Raleen]

Teksty Arteusza o grodach zostały zebrane w jeden artykuł i zamieszczone na Portalu Strategie:

http://portal.strategie.net.pl/index.ph ... Itemid=110

Zapraszam do lektury.

[Takeo Takagi]

To ja trochę w innej kwestii ma prośbę (domyślnie - do Arteusza). Czy można by, chociaż pokrótce, opisać różne plemiona słowiańskie z okresu VIII - XI wieku oraz jak odbywał sie proces ich jednoczenia w późniejsze narody i tworzenia przez nie państw? Chodzi mi głównie o plemiona zachodniosłowiańskie, ale wschodnimi też bym nie pogardził

[Arteusz]

Właśnie czytam sobie trzytomowe dzieło Michałka pt; "Słowianie", więc jest szansa.
(Domyślnie do Takeo) Tak, to to samo co widzieliśmy w księgarni w Warszawie.
W wolnym czasie coś tam skrobnę, ale chyba będzie to powieść w odcinkach.

[Takeo Takagi]

Też sie przymierzałem do tych książek, ale niewielkie zasoby finansowe przeznaczyłem jednak na sprowadzenie paru pozycji z zagranicy. Dlatego chciałem wykorzystać inne źródełka dowiedzenia się paru interesujących rzeczy (domyślnie - Arteusza).

[Arteusz]

Pozostaje mi tylko powiedzieć, że w najbliższym czasie coś się pojawi. Jak społeczeństwo prosi...