Ramzes II Wielki

Od czasów najdawniejszych do upadku starożytnego Rzymu.
Awatar użytkownika
Raleen
Colonel Général
Posty: 43348
Rejestracja: czwartek, 22 grudnia 2005, 14:40
Lokalizacja: Warszawa
Has thanked: 3922 times
Been thanked: 2490 times
Kontakt:

Ramzes II Wielki

Post autor: Raleen »

Ramzes II Wielki

Panował od r. 1279 do r. 1213 p.n.e. czyli sumie ponad 60 lat, lecz początkowo razem z ojcem Setim I. Dożył sędziwego wieku 92 lat, przeżywając wielu swoich potomków. Uważany za jednego z najwybitniejszych władców w historii starożytnego Egiptu. Przydomek "wielki" znajduje odzwierciedlenie także w jego wzroście - faraon miał 183 cm, co jak na dzisiejsze standardy nie wydaje się zbyt dużo, ale wśród starożytnych Egipcjan, którzy mieli przeciętnie 160 cm, mógł uchodzić za bardzo wysokiego.

Jego pierwszą i najważniejszą żoną była Nefertari. Pobrali się, gdy oboje byli w wieku 15 lat, jeszcze przed tym jak faraon zasiadł na tronie. Małżeństwo to okazało się wyjątkowo szczęśliwe. Nie wiadomo skąd dokładnie wywodziła się Nefertari. Istnieją dwie teorie: 1) że pochodziła z Teb, oraz 2) że przywieziona została z jednej z wypraw wojennych. Tak czy inaczej nie miała pochodzenia królewskiego. Mimo tego, udało jej się zdobyć silną pozycję. Wiadomo, że miała duży wpływ na faraona, który bardzo liczył się z jej zdaniem. Znana jest m.in. jej korespondencja z królową Hetytów Paduchepą. Nefertari urodziła Ramzesowi kilku synów i córek, jednak wszyscy pochodzący od niej następcy tronu zmarli przez śmiercią Ramzesa. Sama Nefertari zmarła przed jubileuszem 30-lecia panowania Ramzesa. Pochowana została w Abu-Simbel, z niezwykłym jak na królową przepychem.

Po śmierci Nefertari, Wielką Małżonką czyli pierwszą żoną Ramzesa zostaje jej córka Meritamon. Zapewne nie bez znaczenia było jej daleko idące fizyczne podobieństwo do matki, tak że z czasem zaczęto je obie utożsamiać. Meritamon wprowadziła się do pałacu matki, nic w nim nie zmieniając. Matką następcy tronu, który miał panować po Ramzesie, została jego druga żona - Isetnofret. Podobnie jak Nefertari Ramzes poślubił ją jeszcze przed wstąpieniem na tron. Spośród jej synów szczególnie odznaczał się Chaemuaset, arcykapłan boga Ptaha, rekonstruktor i odnowiciel wielu budowli, niestrudzony badacz historii Egiptu, z uwagi na swoje zainteresowania nazywany współcześnie "pierwszym archeologiem". Wystawił on matce wiele pomników w Memfis.

Podobnie jak kiedyś Amenhotep IV Echnaton, Ramzes starał się uniezależnić od stołecznych kapłanów boga Amona. Wyrazem tych dążeń była budowa nowej stolicy nazwanej Pi-Ramzes (albo Per-Ramzes, czyli "Miasto Ramzesa", do nazwy dodawano jeszcze niekiedy określenie "Wielki w Zwycięstwa"). Powstała ona we wschodniej części Delty Nilu. Stolica miała 30 km kwadratowych, a w czasach swojej największej świetności liczyła 100 000 mieszkańców. Posiadała liczne kanały oraz odznaczała się, w przeciwieństwie do stolicy Amenhotepa IV, dobrym zaopatrzeniem w żywność. Została odkryta w latach 20-tych XX wieku. Potem przejściowo przyjmowano błędną identyfikację. Ostatecznie wątpliwości co do prawidłowej lokalizacji rozwiano po II wojnie światowej. Stolica znajdowała się około 100 km na północ od Kairu, koło dzisiejszej wioski Quantir. W czasach faraona w pobliżu stolicy istniało drugie miasto - Pitar, stanowiące zbiór magazynów wojskowych i spichrzy. Następcy Ramzesa rezydowali w Pi-Ramzes, jednak z czasem straciło ono na znaczeniu, co nastąpiło za Ramzesa III. Ostatecznie miasto zostało rozebrane pod koniec panowania Ramzesa XI.

Początek panowania faraona wiąże się z wielką polityką, której głównymi uczestnikami były w pierwszej kolejności dwa mocarstwa: Egipt i istniejące na terenie Azji Mniejszej państwo Hetytów. Wpływy obu imperiów ścierały się na terenie Syrii i Palestyny. Usiłując wykorzystać początki panowania nowego faraona, jak się wydawało niezbyt jeszcze biegłego w sprawach wojennych, hetycki władca Muwatallis II zorganizował wielką koalicję około 20 państw. W jej skład weszli m.in. książęta Aleppo, Karkemisz i Syrii, a także państwo Mitanni. Wielu z owych pomniejszych władców dążyło do zrzucenia zwierzchności Egiptu.

W efekcie doszło do wojny i słynnej bitwy pod Kadesz nad rzeką Orontes u ujścia doliny Bekaa (w Syrii). Armia Ramzesa II dała się początkowo wciągnąć w zasadzkę, tak że w walce wzięły udział tylko dwie pierwsze "dywizje" Amona i Re. Ostatecznie, gdy po poniesionej w pierwszej fazie walki klęsce i olbrzymich stratach czołowych "dywizji" Hetyci wraz z sojusznikami szykowali się do zadania Egipcjanom decydującego ciosu, faraon ubiegł ich i sam zaatakował. Jego dzielność i osobista odwaga odegrały dużą rolę w podtrzymaniu morale żołnierzy. Nadejście na pole bitwy dwóch dalszych "dywizji" armii egipskiej (Ptaha i Seta) pozwoliło Egipcjanom odnieść połowiczne zwycięstwo. Straty obu stron były bardzo duże i wyrównane, stąd wielu uważa, że bitwa była nierozstrzygnięta. Faktem pozostaje natomiast, że niedługo po jej zakończeniu to Hetyci poprosili o rozejm i że Egipcjanie utrzymali pole bitwy. Faraon, który znajdował się wówczas, mimo odniesienia sukcesu, w dość trudnej sytuacji logistycznej, skwapliwie przystał na propozycje przeciwnika. Jak to często bywa, z czasem obie strony głosiły, że odniosły w tym starciu sukces. W Egipcie nadworny poeta Ramzesa Pentaur stworzył niedługo potem specjalny poemat o bitwie pod Kadesz. Stanowił on hymn na cześć władcy, któremu pomagają niebiosa. Miasto Kadesz, pod którym stoczono bitwę, a które zbuntowało się przeciw egipskiej zwierzchności nie zostało przez armię faraona zdobyte. Rozejm przyniósł zachowanie status quo. Wkrótce wojnę wznowiono.

Kilka lat później doszło w państwie Hetytów do zmiany władzy i zamachu stanu. Po śmierci Muwatallisa tron przypadł na krótko jego synowi Urietszubowi, który przybrał imię Mursilisa III. Został on jednak obalony przez stryja Hattusilisa II. Urietszub uszedł i znalazł azyl polityczny w Egipcie. Hattusilis II zażądał wydania zbiega, jednak Ramzes nie uczynił zadość jego żądaniu. Stało się to jedną z przyczyn dalszych wojen, w których żadna ze stron nie była w stanie odnieść decydującego sukcesu. Urietszub, znajdując się w Egipcie stanowił dla Ramzesa wygodny środek służący mąceniu w państwie Hetytów, a w razie potrzeby także cenny argument przetargowy.

Wkrótce relacje obu mocarstw uległy jednak diametralnej zmianie. Wobec wzrastającej potęgi Asyrii i obawom o osłabienie własnej pozycji wobec niej, Hattusilis postanowił poszukać oparcia w dotychczasowym przeciwniku - Egipcie. Traktat polityczny między Hetytami a Egiptem zawarto w 21 roku panowania faraona. Jest to pierwszy znany traktat pokojowy, który przetrwał do naszych czasów w formie pisanej. Obecnie jego kopia znajduje się w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Oba rywalizujące dotychczas mocarstwa doszły do porozumienia z obawy przed wzrostem potęgi pozostałych "wielkich graczy" na Bliskim Wschodzie. Traktat zakwalifikować można jako sojusz zaczepno-odporny. Sporządzono jego dwie wersje, po jednej dla każdej ze stron. Wśród postanowień układu znalazły się m.in. dotyczące wolnego handlu między Egiptem i imperium Hetytów, ochrony rodzimego "przemysłu', ustalono warunki wymiany więźniów politycznych i jeńców wojennych (jeden z punktów traktatu mówi o ich dobrym traktowaniu), dalsze postanowienia obejmowały ekstradycję przestępców oraz wzajemne gwarancje sukcesji władzy (nie wiadomo co postanowiono odnośnie Urietszuba, którego dalszy los nie jest znany). W końcowej części traktatu znajdują się roty przysięgi oraz wezwania do bogów Egiptu, żeby ukarali Hetytów w razie, gdyby ci nie dotrzymali traktatu oraz analogiczne wezwanie do bogów Hetytów, aby ukarali Egipt, gdyby ten złamał jego postanowienia. Obok władców sygnatariuszami traktatu byli następcy tronu obu państw.

Traktat między Egiptem i Hetytami stał się filarem niezwykłego, trwającego przeszło 40 lat pokoju na Bliskim Wschodzie. Stąd też jego znaczenie dla ONZ. Pokój przetrwał do końca panowania Ramzesa II. Układ umacniano z czasem poprzez małżeństwa rodzin królewskich. I tak 58-letni Ramzes poślubił najstarszą córkę króla Hattusilisa II. Na dworze w Egipcie nadano jej nowe imię Maathorneferure. 11 lat później faraon poślubił drugą córkę Hattusilisa II, z którą ten przybył osobiście do Egiptu. Jest to bodaj pierwsze poświadczone w historii spotkanie na szczycie.

Długi okres pokoju pozwolił na spokojny rozwój Egiptu. Ramzes II okazał się nie tylko znakomitym wodzem i politykiem, ale także budowniczym. Najważniejsze budowle wzniesione za jego panowania to świątynie w Abu-Simbel i w Tebach, Sala Hypostylowa w Karnaku oraz Ramesseum - świątynia grobowa faraona o powierzchni 1500 metrów kwadratowych (przez Egipcjan nazwana "świątynią milionów lat króla Usermaatre Setepenre"). Szybka budowa wielu obiektów była możliwa m.in. dzięki nowym wynalazkom technicznym, takim jak relief wklęsły - łatwiejszy i szybszy w wykonaniu niż wcześniej stosowany relief wypukły. Faraon miał też, dziś można powiedzieć, że dość brzydki zwyczaj, w starożytności zdarzało się to jednak nie tylko jemu, mianowicie włączał posągi i inne elementy budowli poprzedników do własnych, oznaczając je swoim imieniem (np. na posągach imię pierwotnego faraona skuwano, a wypisywano jego imię i posąg taki jako jego posąg umieszczano w świątyni). Spośród przedsięwzięć budowlanych warto jeszcze wspomnieć kanał żeglowny łączący Nil z Morzem Czerwonym. Kanał zaczynał się koło Tell-Basta i biegł dalej wzdłuż linii Wadi Tumiat - jeziora Tima i Amer - Patamos w Zatoce Sueskiej.

W przeciągu swojego długiego życia Ramzes II miał wiele kobiet: żon, kochanek, nałożnic, z którymi spłodził przeszło setkę potomków. Szacunki są różne. Podawane są liczby 79 synów i 59 córek oraz 51 synów i 63 córki. Większość z nich zmarła przed nim. Istniała nawet specjalna sala, gdzie ich wszystkich chowano.

Postać Ramzesa II Wielkiego kojarzy się, jak już pisałem, z najlepszymi latami w historii starożytnego Egiptu. Czy i w jakim stopniu jest to zasługą jego długiego panowania :?: Jak można ocenić politykę religijną faraona, szczególnie w zestawieniu z Echnatonem :?: W końcu i on stworzył nową stolicę i od początku panowania dążył do osłabienia wpływów kapłanów.
Ostatnio zmieniony piątek, 13 listopada 2009, 12:44 przez Raleen, łącznie zmieniany 1 raz.
Panie, weźcie kości w rękę i wyobraźcie sobie, że gracie z królem Kastylii, i rzucając je na stół zdajecie wszystko na los bitwy. Jeśli dopisze wam szczęście, zrobicie najlepszy rzut, jaki kiedykolwiek uczynił król na ziemi; a jeśli rzut wam się nie powiedzie, inaczej nie odejdziecie z gry, jak z honorem.

Gil de Osem do króla Portugalii Jana I Dobrego przed bitwą pod Aljubarrotą (14.VIII.1385)
Darth Stalin
Censor
Posty: 6571
Rejestracja: czwartek, 22 grudnia 2005, 17:58
Has thanked: 73 times
Been thanked: 170 times

Post autor: Darth Stalin »

Raleen pisze:Postać Ramzesa II Wielkiego kojarzy się, jak już pisałem, z najlepszymi latami w historii starożytnego Egiptu. Czy i w jakim stopniu jest to zasługą jego długiego panowania
Prawde mówiąc na starożytnym Egipcie się nie znam, ale IMHO owszem - jeden władca przez tak długi okres oznacza stabilność, brak wstrząsów związanych z przejmowaniem włądzy przez następcę itp. Warto spojrzeć np. na Francję czasów "Króla Słońce" czy nawet Polskę za Kazimierza Wielkiego - schemat wydaje się być ten sam.
Ostatnio zmieniony czwartek, 1 stycznia 1970, 01:00 przez Darth Stalin, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
nazaa
Tribunus Angusticlavius
Posty: 692
Rejestracja: poniedziałek, 16 marca 2009, 16:38

Post autor: nazaa »

Raleen, co czytałeś o Ramzesie? Kitchena czy kogoś innego?
Raleen pisze:Podobnie jak kiedyś Amenhotep IV Echnaton, Ramzes starał się uniezależnić od stołecznych kapłanów boga Amona. Wyrazem tych dążeń była budowa nowej stolicy nazwanej Pi-Ramzes (albo Per-Ramzes, czyli "Miasto Ramzesa", do nazwy dodawano jeszcze niekiedy określenie "Wielki w Zwycięstwa").
Pi-Ramzes w pierwszej kolejności kojarzy mi się z exodusem Żydów. W Księdze Wyjścia pojawia się zdanie, że "budowano wówczas dla faraona miasta na składy: Pitom i Ramses" (chodzi o jedno miasto - Pi-Ramzes, nie wiem dlaczego w tekście pojawiają się dwa miasta). Budowali tak długo, aż Mojżesz nie wrócił (bo wcześniej uciekł oskarżony o morderstwo) i nie postanowił uwolnić swego ludu ze służby. Faraon nie chciał się zgodzić, nastąpiło słynne dziesięć plag egipskich (ostatnia, śmierć pierworodnych jest łączona ze śmiercią synów Ramzesa - ktoś kiedyś o tym szerzej pisał, nie wiem czy nie Kęciek w "Starożytności wyklętej") i wyjście z okolic Pi-Ramzes dop Sukkoth ;)
Raleen pisze:Faraon miał też, dziś można powiedzieć, że dość brzydki zwyczaj, w starożytności zdarzało się to jednak nie tylko jemu, mianowicie włączał posągi i inne elementy budowli poprzedników do własnych, oznaczając je swoim imieniem (np. na posągach imię pierwotnego faraona skuwano, a wypisywano jego imię i posąg taki jako jego posąg umieszczano w świątyni).
No co? Przynajmniej był oszczędny, ale i tak nie przebił Oktawiana, który łaskawie zezwolił kiedyś komuś (ach ta skleroza :roll: ) na budowę amfiteatru pod warunkiem, że jego imię zostanie umieszczone nad wejściem :P
Raleen pisze:W przeciągu swojego długiego życia Ramzes II miał wiele kobiet: żon, kochanek, nałożnic, z którymi spłodził przeszło setkę potomków. Szacunki są różne. Podawane są liczby 79 synów i 59 córek oraz 51 synów i 63 córki. Większość z nich zmarła przed nim. Istniała nawet specjalna sala, gdzie ich wszystkich chowano.
Można prosić o szczegóły dotyczące tej sali? Gdzie się znajdowała, w jakimś pałacu? Pytam, bo nie obiło mi się to o uszy.
Raleen pisze:Postać Ramzesa II Wielkiego kojarzy się, jak już pisałem, z najlepszymi latami w historii starożytnego Egiptu. Czy i w jakim stopniu jest to zasługą jego długiego panowania :?:
To, że Ramzesowi szczęśliwie udało się tyle panować na pewno ma niebagatelne znaczenie, w końcu przecież zdążył zrobić to, co sobie w mniejszym czy większym stopniu zaplanował, ale bez przesady - nie doszłoby do tego, gdyby Ramzes był władcą nieudolnym i słabym, a tak przecież nie było. Seti II panował jeszcze dłużej niż Ramzes, a mimo to nie wychwala się go pod niebiosa ;) Ramzes z pewnością był władcą wyjątkowym i zdolnym, taki właściwy człowiek na właściwym miejscu. Nie wiem czy mnie pamięć nie myli, ale chyba jako pierwszy w historii dostał przydomek "Wielki", przez całą resztę XX dynastii faraonowie starali się zbliżyć do ideału władcy jaki przedstawiał i przybierali sobie jego imię, ale brakowało im wyobraźni, środków, możliwości i przede wszystkim zdolności by tego dokonać. No i jeszcze to, o czym pisał Darth Stalin.
Raleen pisze:Jak można ocenić politykę religijną faraona, szczególnie w zestawieniu z Echnatonem :?: W końcu i on stworzył nową stolicę i od początku panowania dążył do osłabienia wpływów kapłanów.
Nie koncentrowałam się nigdy na aspekcie polityki religijnej Ramzesa, więc muszę doczytać, ale dość dużo czytałam o Echnatonie i uważam, że jego wizja była tak nowatorska, że z niczym jej nie idzie porównać ;)
"Każda trudność zdawała się beznadziejna i nie do pokonania, bo nie było Aleksandra by ich z niej wydobyć" (Arrian VI, 12, 2)
Awatar użytkownika
Raleen
Colonel Général
Posty: 43348
Rejestracja: czwartek, 22 grudnia 2005, 14:40
Lokalizacja: Warszawa
Has thanked: 3922 times
Been thanked: 2490 times
Kontakt:

Post autor: Raleen »

nazaa pisze:Raleen, co czytałeś o Ramzesie? Kitchena czy kogoś innego?

Kiedyś zacząłem czytać Kitchena, ale niestety nie uczytałem zbyt wiele. Natomiast powyżej oparłem się (i to dość mocno) na "Poczcie faraonów" Bogusława Kwiatkowskiego. Co do sali, wspomina tam właśnie o niej, choć konkretów z tego co pamiętam za wiele też nie ma.

Rzeczywiście, jak później przeglądałem tą tematykę, choćby w sieci, to nie poruszyłem niektórych (nawet wielu) spraw dot. jego panowania, tak że potraktujcie ten elaborat na początku jedynie jako wstęp do ciekawej (mam nadzieję) dyskusji. Z drugiej strony, w tym przypadku ciężko byłoby wyczerpać temat.

Co do przyczyn sukcesu - znamienny jest ten wieloletni pokój, który przyniósł Egiptowi trwały dobrobyt. Z pewnością jest w tym zasługa i faraona i władcy Hetytów, ale to przecież sytuacja zmusiła z czasem tego drugiego do dokonania brzemiennego w skutki zwrotu, wytworzył się, przynajmniej ja tak to rozumiem, pewien balans sił między Hetytami, Egiptem, Asyrią i Babilonem (wcześniej jeszcze państwo Mitanni?) i zapewne ta konstelacja musiała przynieść takie owoce. A Ramzes II potrafił to wykorzystać.

Inny, nieporuszony wątek, to jego mumia i co się z nią działo, ale to osobny temat.
Panie, weźcie kości w rękę i wyobraźcie sobie, że gracie z królem Kastylii, i rzucając je na stół zdajecie wszystko na los bitwy. Jeśli dopisze wam szczęście, zrobicie najlepszy rzut, jaki kiedykolwiek uczynił król na ziemi; a jeśli rzut wam się nie powiedzie, inaczej nie odejdziecie z gry, jak z honorem.

Gil de Osem do króla Portugalii Jana I Dobrego przed bitwą pod Aljubarrotą (14.VIII.1385)
Awatar użytkownika
Strategos
Censor
Posty: 8264
Rejestracja: czwartek, 22 grudnia 2005, 17:53
Lokalizacja: Łódź

Post autor: Strategos »

nazaa pisze:
Można prosić o szczegóły dotyczące tej sali? Gdzie się znajdowała, w jakimś pałacu? Pytam, bo nie obiło mi się to o uszy.
Prawdopodobnie liczne sale Grobowca KV 5 w Dolinie Królów .

Wspaniała ( moja ulubiona :) ) strona o starożytnym Egipcie

http://www.narmer.pl/

grobowiec KV 5 :
http://www.narmer.pl/kv/kv05pl.htm

W Polsce o Ramzesie wydano też ksiażkę Joyce Tyldesley Ramzes Wielki Wydawnictwo Alfa - Wero Warszawa 2002

http://nakanapie.pl/book/227668/ramzes-wielki.htm

Polecam jako bardzo przydatne uzupełnienie Pocztu B. Kwiatkowskiego

[ tu układ alfabetyczny a nie chronologiczny ]

książkę Thomasa Schneidera Leksykon Faronów PWN Warszawa Kraków 2001

http://ksiazki.wp.pl/katalog/ksiazki/ks ... l?kw=55784
"Bądź szybki jak wicher, spokojny jak las, napastliwy i żarłoczny jak ogień, niewzruszony jak góra, nieprzenikniony jak ciemność, nagły jak piorun"

Sun Tzu
Awatar użytkownika
nazaa
Tribunus Angusticlavius
Posty: 692
Rejestracja: poniedziałek, 16 marca 2009, 16:38

Post autor: nazaa »

Raleen pisze:Kiedyś zacząłem czytać Kitchena, ale niestety nie uczytałem zbyt wiele.
Tak tylko pytałam, bo mam go w domu i sprawdziłam czy jest może u niego coś nt. pochodzenia Nefertari, ale nic nie znalazłam ;) Książka sama w sobie dobra, ale ciężko mi się ją czytało.
Inny, nieporuszony wątek, to jego mumia i co się z nią działo, ale to osobny temat.
Można założyć ;) Wątek o Kadesz jakoś wydzielę, bo inaczej to się będzie można tutaj zakopać.
"Każda trudność zdawała się beznadziejna i nie do pokonania, bo nie było Aleksandra by ich z niej wydobyć" (Arrian VI, 12, 2)
ODPOWIEDZ

Wróć do „Historia starożytna”